Bạn có thể biết đến chứng bệnh mất trí nhớ thông qua phim ảnh, tiểu thuyết được miêu tả bằng những trường hợp quên hết một phần hay toàn bộ ký ức, thậm chí là cả danh tính của bản thân. Thực tế thì chứng bệnh này có nhiều dạng khác nhau, do nhiều nguyên nhân gây nên.
Chứng bệnh mất trí nhớ không chỉ đơn giản là đãng trí, hay quên thường thấy. Đó là một tình trạng nghiêm trọng hơn khiến bạn quên đi những ký ức quan trọng mà thông thường không dễ dàng quên mất, như những ngày trọng đại, đáng nhớ, những người thân thiết nhất trong cuộc sống, những kiến thức căn bản đã được học.
Ví dụ như bạn quên những gì mà vợ/chồng nhờ mua khi đi siêu thị là điều hết sức bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn quên mất mình đã kết hôn rồi thì có thể là dấu hiệu của bệnh mất trí nhớ.
Để tìm hiểu rõ hơn về chứng bệnh này, hãy cùng đọc tiếp bài viết sau đây.
Bệnh mất trí nhớ là gì?
Chứng mất trí nhớ là tình trạng bị mất đi các ký ức, như các sự kiện, thông tin và trải nghiệm của bản thân. Mặc dù trong phim ảnh hay các tiểu thuyết thường xây dựng những trường hợp mất trí nhớ đến mức quên cả danh tính của mình nhưng sự thật thì điều đó rất hiếm xảy ra ở thực tế.
Người bệnh vẫn nhận thức được mình là ai, chỉ có điều họ sẽ gặp khó khăn khi cố khơi gợi lại ký ức cũ hay ghi nhận, hình thành ký ức mới. Khác với bệnh mất trí nhớ tạm thời, chứng mất trí nhớ có thể vĩnh viễn.
Chứng bệnh này còn được phân chia thành nhiều loại:
- Ngược chiều (retrograde): không nhớ được các ký ức cũ trước khi biến cố gây bệnh xảy ra.
- Thuận chiều (anterograde): không có khả năng hình thành ký ức mới sau khi biến cố gây bệnh xảy ra.
- Đặc hiệu theo từng giác quan (sense-specific): quên đi ký ức được xử lý bởi một giác quan nhất định.
Thời gian bệnh cũng có thể khác nhau:
- Thoáng qua (xảy ra sau khi có chấn thương não bộ)
- Cố định (liên quan đến biến cố nghiêm trọng như viêm não, thiếu máu, ngừng tim)
- Tiến triển (thường liên quan đến sa sút trí tuệ do các bệnh lý thoái hóa, như Alzheimer là bệnh gì)
Nguyên nhân gây bệnh mất trí nhớ
Mất trí nhớ có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân. Trong não bộ, rất nhiều vùng sẽ hoạt động để giúp hình thành và truy xuất những ký ức của bạn. Nếu có vấn đề xảy ra ở một trong những vùng này sẽ ảnh hưởng đến trí nhớ.
Chứng bệnh này có thể xảy ra sau khi có tổn thương trên não bộ, do:
- U não
- Tác động từ phương pháp điều trị ung thư, như xạ trị não, ghép tủy xương, hóa trị
- Chấn động não hoặc chấn thương đầu
- Không đủ lượng oxy lên não khi bị ngừng tim hay ngừng thở quá lâu
- Nhiễm trùng nặng ở trong não hay xung quanh não
- Phẫu thuật não hay những phẫu thuật lớn khác
- Mất trí nhớ tạm thời không rõ nguyên nhân
- Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua hay đột quỵ
- Não úng thủy
- Bệnh đa xơ cứng
Đôi khi, các vấn đề sức khỏe tâm thần cũng có thể gây ra chứng mất trí nhớ, như:
- Chấn động tâm lý, sang chấn hoặc căng thẳng tâm lý
- Rối loạn lưỡng cực
- Trầm cảm hoặc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác (như tâm thần phân liệt)
Mất trí nhớ cũng có khả năng là dấu hiệu của sa sút trí tuệ – chứng bệnh có ảnh hưởng đến suy nghĩ, ngôn ngữ, khả năng phán đoán và hành vi. Một số loại sa sút trí tuệ phổ biến liên quan đến chứng mất trí nhớ, nhất là ở người già gồm:
- Alzheimer
- Mất trí nhớ thể Lewy
- Sa sút trí tuệ trán – thái dương
- Liệt trên nhân tiến triển (Progressive supranuclear palsy)
- Bệnh Creutzfeldt-Jakob (bệnh bò điên)
Một số nguyên nhân khác có thể kể đến là:
- Rượu hoặc lạm dụng thuốc bất hợp pháp
- Động kinh không được kiểm soát tốt
- Bệnh lý gây mất hoặc tổn thương mô não/ tế bào thần kinh (như Parkinson, bệnh Huntington, đa xơ cứng)
- Thiếu hụt các chất dinh dưỡng hay vitamin quan trọng (như vitamin B1, B12)
Triệu chứng thường gặp khi bị mất trí nhớ
Hai đặc trưng chính trong chứng mất trí nhớ, được dùng để phân loại chứng bệnh này là:
- Gặp khó khăn trong việc ghi nhận thông tin mới sau khi bắt đầu bệnh (anterograde amnesia)
- Khó nhớ lại các sự kiện, ký ức trong quá khứ và thông tin quen thuộc trước đây (retrograde amnesia)
Hầu hết người bệnh đều gặp vấn đề với trí nhớ ngắn hạn khiến việc lưu trữ thông tin mới khó khăn hơn.
Tình trạng mất trí nhớ nói riêng không ảnh hưởng gì đến trí thông minh, kiến thức chung, nhận thức, thời gian tập trung, khả năng phán đoán, tính cách hay nhân dạng. Người bệnh vẫn có thể hiểu được khi đọc hoặc nghe, học các kỹ năng như lái xe, chơi đàn…
Đó cũng là điểm khác biệt với chứng sa sút trí tuệ. Sa sút trí tuệ bao gồm cả mất trí nhớ kèm theo các vấn đề về nhận thức khác, tác động đến các hoạt động hàng ngày.
Các dấu hiệu và triệu chứng thường gặp khác của chứng bệnh này gồm:
- Hình thành những ký ức giả toàn bộ (tự dựng lên một ký ức không có thật) hoặc một phần (dựa trên ký ức thật nhưng sai lệch về thời gian, không gian)
- Có các cử động không phối hợp và run cho thấy vấn đề về thần kinh
- Lú lẫn, mất phương hướng
- Khó khăn khi nhận dạng khuôn mặt hay ghi nhớ vị trí
- Cách phòng ngừa chứng mất trí nhớ
Bởi vì tổn thương não có thể là nguyên nhân chính của chứng mất trí nhớ này nên bạn cần phải thực hiện các biện pháp giảm thiểu nguy cơ. Bạn nên:
- Tránh lạm dụng bia rượu, chất kích thích quá mức
- Mang các thiết bị bảo vệ đầu khi tham gia giao thông hay chơi thể thao
- Điều trị nhanh chóng tình trạng nhiễm trùng để tránh lan đến não
- Đến gặp bác sĩ điều trị ngay khi có các triệu chứng bệnh alzheimer nghi ngờ đột qụy, phình động mạch não…
- Nâng cao sức khỏe tâm thần bằng nhiều cách thức khác nhau
- Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cường sức khỏe não bộ
Đối tượng dễ mắc bệnh mất trí nhớ
Hiện nay tình trạng suy giảm trí nhớ nghiêm trọng có thể xảy ra với bất kỳ ai và ở mọi độ tuổi. Tuy nhiên, bệnh mất trí nhớ sẽ được chia thành 2 nhóm người tiêu biểu đó là người cao tuổi và người trẻ.
- Người già mắc bị bệnh trí nhớ có thể là do quá trình não bị lão hóa hoặc liên quan đến các bệnh lý về thần kinh
- Người trẻ tuổi bị mất trí nhớ có thể liên quan đến bệnh lý bẩm sinh hoặc các vấn đề khác trong cuộc sống như
- Áp lực công việc
- Cuộc sống gia đình, vợ chồng không hạnh phúc
- Thường gặp phải những chuyện không may mắn
- Thất bại trong sự nghiệp
- Tài chính không ổn định
- Người thường xuyên dùng rượu bia
- Phụ nữ gặp khó khăn trong giai đoạn mang thai,…
Điều trị chứng mất trí nhớ như thế nào?
Mất trí nhớ có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau như chấn thương sọ não, chứng sa sút trí tuệ do thoái hóa, động kinh, chấn thương tâm lý, căng thẳng kéo dài,… Để điều trị được căn bệnh này, bác sĩ cần chẩn đoán được nguyên nhân gây ra và lên kế hoạch chữa trị tương ứng.
Một số phương pháp điều trị bệnh mất trí nhớ:
- Sử dụng thuốc an thần kinh, chống trầm cảm
- Một số thuốc có tác dụng duy trì trí nhớ, gia tăng nhận thức: Ginkgo biloba, tacrine, donepezil, rivastigmine,…
- Luyện tập vật lý trị liệu cho não
- Sự quan tâm, chăm sóc, động viên từ người thân
- Tập thể dục thường xuyên ít nhất 30 phút mỗi ngày
- Thiết lập chế độ ăn đủ chất, giàu dinh dưỡng.
Cách phòng ngừa mất trí nhớ
- Hạn chế thức khuya, ngủ đủ giấc
- Cân bằng giữa làm việc và thư giản nghỉ ngơi
- Luôn giữ thái độ tích cực, tinh thần lạc quan trước mọi vấn đề.
- Tránh sử dụng rượu bia và các chất kích thích có hại đến sức khỏe.
Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng bổ sung thêm một số thuốc có tác dụng bảo vệ các tế bào thần kinh, làm giảm viêm và thoái hóa tế bào thần kinh. Một hoạt chất phổ biến dùng trong các sản phẩm “bổ não” là chiết xuất từ bạch quả (Ginkgo biloba). Với các thành phần hóa thực vật có khả năng chống oxy hóa mạnh, trung hòa các gốc tự do, Ginkgo biloba được nghiên cứu và sử dụng nhiều trong các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe não bộ.
Tuy vậy, không phải sản phẩm nào có chiết xuất từ loại dược liệu này cũng đều đem đến hiệu quả như nhau. Do các phân tử trong dược liệu thường có kích thước lớn, khó hấp thu vào máu nên nếu không được bào chế dưới dạng đặc biệt sẽ khó có sinh khả dụng cao.
Để khắc phục vấn đề đó, công nghệ Phytosome từ Ý đã giúp thuốc có chiết xuất Ginkgo biloba dễ dàng đi vào máu và tăng khả năng hấp thu. Do đó, nếu muốn dùng thêm thuốc bổ não để ngăn ngừa chứng suy giảm trí nhớ liên quan đến sa sút trí tuệ ở người già, hãy thử tham khảo các sản phẩm từ Ginkgo biloba với công nghệ Phytosome tiên tiến.
Nguồn tham khảo:
Amnesia.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/amnesia/symptoms-causes/syc20353360
What is amnesia and how is it treated?
https://www.medicalnewstoday.com/articles/9673
Amnesia