Tác hại của gốc tự do với sức khỏe như thế nào?
(17-12-2021)
Tham vấn y khoa: Thạc sĩ - Dược sĩ - Giảng viên Lê Thị Mai
Nội Dung Bài Viết
Các gốc tự do là những nguyên tử không ổn định, có thể làm hỏng tế bào, gây ra nhiều căn bệnh và là nguyên nhân của quá trình lão hóa. Chúng có liên quan đến sự lão hóa và một số bệnh, nhưng ít ai biết về vai trò của chúng đối với sức khỏe con người, hay làm thế nào để chống lại tác hại của gốc tự do. Vậy nếu bạn có thắc mắc về vấn đề này, hãy cùng tìm hiểu về các gốc tự do là gì và cách chống lại thông qua bài viết bên dưới nhé.
1. Gốc tự do là gì?
Nguyên tử được các lớp vỏ bao quanh, mỗi lớp vỏ sẽ được lấp đầy bởi một số electron nhất định. Khi một lớp vỏ đã đầy, các electron bắt đầu lấp đầy lớp vỏ tiếp theo. Tuy nhiên, khi một lớp vỏ chưa đầy, nguyên tử này có thể liên kết với một nguyên tử khác, sử dụng các electron để hoàn thành lớp vỏ bên ngoài của mình. Gốc tự do là những nguyên tử có chứa một electron chưa ghép đôi.
Các nguyên tử có lớp vỏ bên ngoài đầy đủ thì ổn định, nhưng các gốc tự do thì không ổn định, và trong quá trình nỗ lực tự ghép đôi để hình thành lớp vỏ ngoài cùng, chúng có thể phản ứng nhanh với các chất khác. Quá trình này có thể làm hỏng các tế bào của cơ thể, dẫn đến một loạt bệnh hay đẩy nhanh quá trình lão hóa.
2. Sức khỏe bị ảnh hưởng như thế nào?
Sau khi biết gốc tự do là gì, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu tác hại của gốc tự do với sức khoẻ con người. Một trong những ảnh hưởng của gốc tự do lên sức khỏe con người là phản ứng stress oxy hóa. Đây là phản ứng được hình thành khi xảy ra liên tục quá trình các phân tử oxy tách ra và hình thành các gốc tự do không ổn định, tìm kiếm các nguyên tử hoặc phân tử khác để liên kết.
Khi cơ thể già đi, chúng ta sẽ mất khả năng chống lại tác động của các gốc tự do, dẫn đến nhiều gốc tự do được tạo ra hơn, stress oxy hóa nhiều hơn, tổn thương tế bào cũng nhiều lên và quá trình thoái hóa xảy ra.
Bên cạnh đó, theo kết quả nhiều nghiên cứu về tác động của stress oxy hóa và gốc tự do lên sức khỏe, nhiều căn bệnh có thể được hình thành như:
- Bệnh hệ thần kinh trung ương như bệnh Alzheimer và các bệnh sa sút trí tuệ khác
- Bệnh tim mạch do tắc nghẽn động mạch
- Rối loạn tự miễn dịch và viêm như viêm khớp dạng thấp
- Đục thủy tinh thể và suy giảm thị lực do tuổi tác
- Những thay đổi liên quan đến tuổi tác về ngoại hình như mất độ đàn hồi của da, nếp nhăn, tóc bạc, rụng tóc và thay đổi kết cấu tóc
- Bệnh tiểu đường
- Bệnh thoái hóa di truyền bệnh Huntington hoặc Parkinson
Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho rằng sự thay đổi DNA dưới tác động của các gốc tự do có thể dẫn đến sự hình thành các tế bào ung thư.
3. Vì sao gốc tự do hoạt động trong cơ thể?
Đôi khi, nhiều người cũng tự hỏi các gốc tự do đến từ đâu. Câu trả lời là các gốc tự do được sản sinh tự nhiên trong cơ thể, từ quá trình trao đổi chất bình thường. Tuy nhiên, một vài yếu tố môi trường có thể thúc đẩy quá trình sản sinh ra các gốc tự do. Sau đây là một vài yếu tố có thể kể đến như:
- Khói thuốc lá
- Tia cực tím
- Radon trong nhà
- Các hóa chất môi trường và nghề nghiệp như amiăng và vinyl clorua
- Bức xạ trong lĩnh vực y tế
- Ô nhiễm không khí
4. Có thể ngăn chặn gốc tự do bằng cách nào?
Giảm sự hình thành các gốc tự do bao gồm việc giảm khả năng hình thành và cung cấp cho cơ thể chất chống oxy hóa lành mạnh, từ những thay đổi trong cuộc sống hằng ngày. Sau đây là một số cách chống gốc tự do có thể tham khảo như:
Thực phẩm chống gốc tự do
Hàng ngàn chất có thể hoạt động như chất oxy hóa và có thể tìm thấy trong thực phẩm hằng ngày như:
- Vitamin C: Chất chống oxy hóa hòa tan trong nước này là một chất dinh dưỡng thiết yếu trong chế độ ăn uống. Vitamin C được tìm thấy nhiều trong quả mọng và trái cây họ cam quýt.
- Vitamin E: Chất chống oxy hóa hòa tan trong chất béo này đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ màng tế bào chống lại tác hại của quá trình oxy hóa. Vitamin E được tìm thấy nhiều trong hạnh nhân, đậu phộng, măng tây, bông cải ..
- Flavonoid: Nhóm chất chống oxy hóa thực vật này có nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe. Flavonoid được tìm thấy trong đậu nành, kale, quả mọng, trà
Từ bỏ các thói quen xấu
Một vài thói quen có thể thúc đẩy quá trình sản sinh ra các gốc tự do, mà bạn nên loại bỏ như:
- Không hút thuốc
- Hạn chế sử dụng rượu bia, chỉ sử dụng định lượng phù hợp
- Tránh ăn quá nhiều dầu mỡ và đồ chiên xào
Sử dụng thuốc chống gốc tự do để cung cấp chất chống oxy hóa
Chất chống oxy hóa là một phân tử đủ ổn định để tặng một electron cho các gốc tự do và vô hiệu hóa chúng, do đó làm giảm khả năng gây hại. Các chất chống oxy hóa này làm chậm hoặc ức chế tổn thương tế bào, thông qua đặc tính thu dọn gốc tự do của chúng.
Vậy nên, ngoài việc bổ sung các chất chống oxy hóa qua thực phẩm, bạn có thể tham khảo bổ sung qua các loại thuốc với dưỡng chất có nguồn gốc từ dược liệu như Ginkgo biloba (cây bạch quả). Ginkgo biloba chứa hàm lượng cao flavonoid và terpenoid, là những hợp chất được biết đến với tác dụng chống oxy hoá mạnh, giúp kháng viêm, cải thiện tuần hoàn và có khả năng giúp thuyên giảm các triệu chứng của chứng sa sút trí tuệ.
Thêm vào đó, bạn có thể tham khảo sử dụng các sản phẩm Ginkgo biloba nhưng được sản xuất theo công nghệ Phytosome, được chứng minh sẽ giúp tăng cường sinh khả dụng và cho hiệu quả lâm sàng tốt hơn rõ rệt
Tác hại của các gốc tự do vẫn còn nhiều điều cần được nghiên cứu và khám phá thêm. Hy vọng qua bài viết trên, có thể giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về gốc tự do là gì và những ảnh hưởng lâu dài lên sức khỏe.
Nguồn tham khảo:
How do free radicals affect the body?
https://www.medicalnewstoday.com/articles/318652
Free Radicals: Definition, Causes, Antioxidants, and Cancer
Free radicals, antioxidants and functional foods: Impact on human health
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3249911/
12 Benefits of Ginkgo Biloba (Plus Side Effects & Dosage)
https://www.healthline.com/nutrition/ginkgo-biloba-benefits
Antioxidants Explained in Simple Terms
https://www.healthline.com/nutrition/antioxidants-explained
Thẻ của bài viết: chống gốc tự do, gốc tự do, gốc tự do là gì, tác hại gốc tự do
