Đột quỵ não: Dấu hiệu nhận biết, điều trị và cách phục hồi
(19-08-2022)
Tham vấn y khoa: Thạc sĩ - Dược sĩ - Giảng viên Lê Thị Mai
Nội Dung Bài Viết
Đột quỵ đe dọa đến mạng sống, khiến nhiều người lo lắng và sợ hãi khi nhắc đến tình trạng này. Tuy nhiên, lắng nghe để nắm được thông tin về đột quỵ cũng vô cùng quan trọng. Vì những điều này sẽ giúp bạn phòng tránh và xử trí khi cần thiết. Cùng tham khảo bài viết về đột quỵ não và những cách xử lý nhé!
I. Đột quỵ não là gì?
Đột quỵ não, hay đột quỵ thân não, là loại đột quỵ phức tạp và khó chẩn đoán. Bệnh nhân có thể xuất hiện tình trạng hoa mắt, chóng mặt và cảm giác mất cân bằng nghiêm trọng. Nhưng để có cơ sở xác nhận một người có dấu hiệu đột quỵ, triệu chứng chóng mặt thường phải đi kèm tình trạng mất thăng bằng.
Đột quỵ não có thể làm suy giảm các chức năng về ý thức, huyết áp và hơi thở. Nghiêm trọng hơn, bệnh nhân sau khi đột quỵ não có nguy cơ đối diện với “hội chứng khóa trong“. Hội chứng này khiến người mắc phải không thể cử động cơ thể mà chỉ có mắt là có thể cử động được.
II. Triệu chứng đột quỵ não
Cũng như các loại đột quỵ khác, đột quỵ não do 2 nguyên nhân chính gây ra: thiếu máu cục bộ và xuất huyết não. Cần phần biệt rõ 2 nguyên nhân này để có thể xác định triệu chứng và việc điều trị đạt hiệu quả cao hơn.
1. Triệu chứng do thiếu máu cục bộ
- Chóng mặt: Đột quỵ não có thể khiến bệnh nhân cảm thấy cơ thể vô định. Ngoài ra, chóng mặt còn gây ra cảm giác xoay vòng, không yên dù đang đứng tại chỗ hoặc ngồi yên. Tình trạng này có thể đi kèm cảm giác buồn nôn, thậm chí dẫn đến nôn mửa.
- Ù tai: Một số trường hợp đột quỵ não còn gây ra tình trạng ù tai, dù không có âm thanh tác động nào. Người gặp phải hiện tượng này sẽ trở nên nhạy cảm hơn với âm thanh ở tần số nhất định, được gọi là tình trạng tăng thính (hyperacusis).
- Thay đổi chuyển động mắt: Một hoặc cả hai bên mắt đột nhiên chuyển động bất thường trong và sau khi đột quỵ. Mắt có nguy cơ chuyển động vô thức từ bên này sang bên kia hoặc lên xuống. Một bên mắt cũng có khả năng bị lệch tâm hoặc sụp mí, đồng tử nhỏ hơn…
- Mất khả năng kiểm soát cơ thể: Bệnh nhân không thể cử động một số cơ trên cơ thể như ý muốn. Từ đó dẫn đến tình trạng mất thăng bằng và té ngã. Ngoài ra, hiện tượng bị tê liệt nửa thân cũng có thể xảy ra. Bệnh nhân cũng có thể cảm thấy đau nhức hoặc nhiệt độ cơ thể thay đổi ở một số bộ phận trên cơ thể như mặt, cánh tay, ngực, lưỡi…
- Khó nuốt, nhịp thở bất thường: Đột quỵ não có thể khiến bệnh nhân cảm thấy bất thường ở miệng, lưỡi hoặc cổ họng và dẫn đến khó khăn khi nói chuyện hoặc khi nuốt thức ăn. Nhịp thở của bệnh nhân đột quỵ cũng có thể trở nên bất thường hơn.
2. Triệu chứng do xuất huyết não
Cũng như đột quỵ nói chung, đột quỵ não do xuất huyết ít phổ biến hơn so với đột quỵ não do thiếu máu cục bộ. Tuy nhiên, tình trạng xuất huyết ở thân não thường để lại hậu quả nghiêm trọng và tiên lượng không tốt. Một số dấu hiệu nhận biết đột quỵ não do xuất huyết như:
- Tay chân cảm thấy mất sức
- Khó thở, khó nuốt
- Mất ý thức và nghiêm trọng hơn là hôn mê
III. Cách xử trí khi có dấu hiệu đột quỵ não
Khi nhận thấy có người đột quỵ, bạn cần nhanh chóng thực hiện 3 việc sau để sơ cứu đột quỵ:
- Gọi cấp cứu ở cơ sở y tế gần nhất
- Ghi nhận thời gian nhận thấy dấu hiệu đột quỵ
- Hô hấp nhân tạo (nếu cần thiết)
Ngoài ra, cần lưu ý không làm 3 hành động sau:
- Không để bệnh nhân lịm đi, cố gắng giữ bệnh nhân tỉnh táo
- Không cho bệnh nhân ăn, uống hoặc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào ngay lúc này
- Không để bệnh nhân tự ý lái xe tới bệnh viện
Hãy cố gắng liên hệ với cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ. Vì nhân viên y tế có thể thực hiện một số phương pháp sơ cứu bệnh nhân trong quá trình đến bệnh viện. Lưu ý lớn nhất khi nhận thấy có người đột quỵ là tập trung và hành động nhanh chóng, vì đối với bệnh nhân đột quỵ, thời gian là yếu tố tiên quyết.
IV. Điều trị đột quỵ não
Việc điều trị cấp cứu cho đột quỵ não sẽ phụ thuộc vào:
- Nguyên nhân gây đột quỵ
- Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng
- Các khu vực thân não có liên quan
Mục tiêu ưu tiên là giúp bệnh nhân ổn định, đảm bảo bệnh nhân thở được và bắt đầu thực hiện các bước cấp cứu tiếp theo.
1. Thuốc tan huyết khối
Nếu bệnh nhân bị đột quỵ xuất hiện cục máu đông thì thuốc tan huyết khối có thể được chỉ định điều trị. Thuốc này giúp máu lưu thông ổn định trở lại và thường được thực hiện trong vài giờ sau khi các triệu chứng đột quỵ xuất hiện.
2. Liệu pháp can thiệp nội mạch
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định bôi thuốc trực tiếp lên cục máu đông để làm tan máu. Phương pháp này được thực hiện bằng cách đưa một ống thông đến mạch máu bị ảnh hưởng để tiến hành làm tan máu.
3. Điều trị đột quỵ não do xuất huyết
Mục tiêu của việc điều trị trong trường hợp này là cầm máu và giảm áp lực máu đến não. Cần phối hợp nhiều phương pháp điều trị cho nguyên nhân đột quỵ này như: thực hiện phẫu thuật, dùng thuốc…
V. Đột quỵ não có phục hồi được không?
Để giúp tăng tốc độ phục hồi cho bệnh nhân đột quỵ, điều trị cấp cứu cần được thực hiện nhanh chóng ngay khi nhận thấy dấu hiệu đột quỵ.
Vì mỗi loại đột quỵ đều khác nhau, do đó thời gian phục hồi cũng sẽ không giống nhau. Chuyên gia thường đưa ra phác đồ điều trị kèm chế độ dinh dưỡng phù hợp nhằm giúp bệnh nhân nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường. Tốc độ phục hồi cũng sẽ phụ thuộc vào:
- Mức độ nghiêm trọng của đột quỵ
- Khu vực não bị ảnh hưởng
- Tinh thần của bệnh nhân
- Sự nhiệt tình hỗ trợ của gia đình – bạn bè
- Tuổi tác và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân
1. Cách phục hồi chức năng cho người bệnh đột quỵ não
Tùy thuộc vào triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải mà bác sĩ sẽ khuyến khích một số phương pháp trị liệu như:
Vật lý trị liệu: Phương pháp này giúp bệnh nhân lấy lại thăng bằng, dáng đi và các vấn đề về chuyển động của mắt.
Trị liệu hoạt động (Occupational therapy): Phương pháp được thực hiện nhằm giúp bệnh nhân lấy lại khả năng thực hiện các hoạt động thường nhật như:
- Mặc quần áo
- Tắm rửa
- Ăn uống
- Đi dạo
Liệu pháp này thường cần sự hỗ trợ rất lớn từ người thân, gia đình.
2. Chăm sóc bệnh nhân đột quỵ não
Có nhiều cách để hỗ trợ, chăm sóc người thân sau đột quỵ. Một số phương pháp chăm sóc bệnh nhân đột quỵ như:
- Giúp bệnh nhân thực hiện thêm các bài tập trị liệu theo hướng dẫn của nhân viên trị liệu gợi ý
- Hỗ trợ tinh thần và trấn an bệnh nhân
- Đáp ứng các yêu cầu của bệnh nhân nếu có thể. Chẳng hạn như dành thời gian trò chuyện cùng họ dù khả năng giao tiếp có thể gặp khó khăn
Quá trình chăm sóc bệnh nhân sau đột quỵ đôi lúc sẽ làm bạn cảm thấy thất vọng và đơn độc. Hãy dành thời gian chăm sóc bản thân hoặc tham gia các cộng đồng cùng hoàn cảnh để chia sẻ cùng nhau.
Ngoài ra, để hỗ trợ phục hồi và hạn chế nguy cơ đột quỵ tái phát, bạn có thể tham khảo thêm các sản phẩm có thành phần Ginkgo Biloba. Các sản phẩm với chiết xuất từ cây bạch quả đem lại hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị sau đột quỵ. Đặc biệt là đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo các sản phẩm chứa chiết xuất Ginkgo biloba được sản xuất theo công nghệ Phytosome. Nhờ đó, sản phẩm có thể tăng hấp thu và sinh khả dụng của hoạt chất, để cải thiện các triệu chứng suy tuần hoàn não và di chứng tai biến mạch máu não.
Nguồn tham khảo:
- Brain Stem Stroke
https://www.stroke.org/en/about-stroke/types-of-stroke/brain-stem-stroke
- Brain Stem Stroke
https://ada.com/conditions/brain-stem-stroke/
- Stroke of the Brain Stem: Everything About It
https://lonestarneurology.net/stroke/stroke-of-brain-stem
- If Someone is Having a Stroke: 3 Things To Do and 3 Things Not To Do
- Stroke Recovery Guide: How to Recover from a Stroke Quickly
https://www.pennpartners.org/blog/stroke-recovery-guide-how-recover-stroke-quickly
- Stroke – Recovery
https://www.nhs.uk/conditions/stroke/recovery/
- The effect of Ginkgo biloba on functional outcome of patients with acute ischemic stroke: a double-blind, placebo-controlled, randomized clinical trial
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23871729/
Thạc sĩ – Dược sĩ – Giảng viên Lê Thị Mai có 9 năm kinh nghiệm trong dược lâm sàng cũng như lĩnh vực nhiều lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, trong đó chuyên sâu nhất về thuốc kháng sinh, bệnh học tổng quan, đái tháo đường và ung thư ung bướu.
Thẻ của bài viết: đột quỵ, Tai biến mạch máu não
